Amsterdam moet een uitbuitingsvrije stad worden. Om dit te bereiken moet niet langer worden weggekeken van de situatie van ongedocumenteerden. Dat meldt Arre Zuurmond als ombudsman Metropool Amsterdam in zijn rapport Onzichtbaar. In dit rapport vraagt hij aandacht voor de problemen van ongedocumenteerden, met name voor extra kwetsbare groepen als jongeren, arbeidsmigranten en ouderen. De ombudsman verbindt aan zijn rapport een aantal aanbevelingen aan bestuurders die ervoor moeten zorgen dat de leefomstandigheden van ongedocumenteerden wordt verbeterd en dat zij beter tegen uitbuiting worden beschermd. Ook heeft de ombudsman de documentaire De onzichtbaren uitgebracht over het dagelijks leven van een aantal ongedocumenteerden.

In Amsterdam verblijven volgens de ombudsman tussen de 10.000 en 30.000 ongedocumenteerden. Dit is een ruwe schatting omdat zij nauwelijks in beeld zijn bij de autoriteiten. Velen leiden immers een zo onzichtbaar mogelijk bestaan uit angst om uitgezet te worden. Ze houden de informele economie draaiende en maken gebruik van hun eigen sociale netwerken om aan banen en woonruimte te komen of hulp te vragen.

Aanleiding voor het onderzoek voor de ombudsman waren vaak schrijnende verhalen van ongedocumenteerden die hij ontving. Door de uitbraak van het corona virus werd hun kwetsbare positie extra duidelijk. Aan de hand van interviews met ongedocumenteerden en de professionals die hen ondersteunen, kreeg hij een duidelijker beeld van de leefomstandigheden en specifieke problemen van diverse groepen ongedocumenteerden. Zo kwam uit het onderzoek naar voren dat vooral jongeren, arbeidsmigranten en ouderen extra aandacht behoeven. Zij komen vaak in de knel omdat hun kwetsbare positie leidt tot onwenselijke situaties op het gebied van onderwijs, rechtsbescherming, zorg en uitbuiting. “Het ongedocumenteerde bestaan is zwaar en heeft een grote impact op het leven, het gevoel van eigenwaarde en de gezondheid van mensen” zegt Zuurmond. “Wegkijken of deze mensen onder de radar houden is geen optie, daarmee maak je hen nog kwetsbaarder. Je moet je ook afvragen wat voor samenleving wij willen zijn. Hoe belangrijk vinden we het om mensen een menswaardig bestaan te bieden en als samenleving en stad uitbuitingsvrij te zijn? Zorg daarom voor oplossingen voor de huidige situatie en werk aan verbeteringen zowel aan de voor- als achterkant. Daarbij moet je als overheid actief de samenwerking zoeken met andere instanties, zowel landelijk als internationaal”.

Documentaire De Onzichtbaren

De ombudsman heeft tevens de documentaire De Onzichtbaren uitgebracht waarin het dagelijks leven van een aantal ongedocumenteerden wordt belicht.