Sinds 1 oktober heeft Amsterdam een nieuwe Kinderombudsman, Annemarie Tuzgöl. Omdat zij naar de diploma-uitreiking moest van haar dochter, mocht ik acte de presence geven bij de installatie van de Amsterdamse Kinderraad en de benoeming van de Kinderburgemeester.

Als plaatsvervangend Kinderombudsman leerde ik dat de Kinderraadsleden de kinderen van de stad Amsterdam vertegenwoordigen, in het bijzonder het stadsdeel waar ze vandaan komen, en dat ze ervoor zorgen dat wensen van kinderen op de agenda van de Amsterdamse politiek komen. Van achter de katheder op de Stopera mocht ik de sessie openen. In  de raadszaal zag ik veel guitige kindergezichtjes en trotse ogen van moeders en vaders op de publieke tribune. Mijn oproep aan de Kinderraadsleden? Ze zouden vooral niet mijn voorbeeld moeten volgen.

Want toen ik kind was, wilde ik vooral volwassen overkomen en imiteerde ik hen graag. Ik droeg een aktetas naar school, de basisschool welteverstaan. En ik gebruikte het liefst chique woorden. Die luisterde ik af van mijn vader, als hij sprak als raadslid in de gemeenteraad van het Zuid-Hollandse Spijkenisse. Het leek me geweldig als je oud was. Het idee dat je dan wist waar je het over had. Volwassen geworden, is daar weinig van overgebleven en wens ik soms juist weer te kunnen denken als een vrij kind. Dat wil zeggen: nieuwgierig, open en eerlijk. Mijn advies aan de kinderen van de Kinderraad was om hun eigen stem te volgen. Om die echt serieus te nemen. Niet hun pap en mam na te doen of die mensen van tv. En niet de raadsvergadering van volwassenen na te bootsen.

Waarom zou je per se hetzelfde doen zoals anderen? ‘Wees gewoon jezelf, er zijn al zoveel anderen’, luidt een Loesje-uitspraak naar mijn hart.

De nieuwe Tweede Kamer zou zichzelf die vraag ook kunnen stellen. Je kunt als verkozen volksvertegenwoordigers immers ook afspreken om het over een andere boeg te gooien.

Wat ik een ontzettend goed initiatief vond van de Amsterdamse Kinderraadsleden, was dat de oude en nieuwe Kinderraadsleden, een moment namen om terug te blikken. Zo stelden de nieuwe leden vragen aan de oud-leden. ‘Wat vond jij nou moeilijk in jouw periode als kindervertegenwoordiger?’ ‘Hoe heb jij concreet kunnen bijdragen aan de stad?’ Of, ‘Wat zou jij anders aanpakken als je het opnieuw zou moeten doen?’ Het leverde frisse, eerlijke ontboezemingen op. Zo zei een van de kinderen tegen de Kinderburgemeester: ‘Ik was stikjaloers op je. Maar je hebt het ontzettend goed gedaan!’ De kinderen ruilden letterlijk van plek en de oud-vertegenwoordigers drukten na een verdiepend, reflecterend gesprek een cadeau in de hand van de nieuwe Kinderraadsleden.

Kortom, de kinderen geven wat mij betreft het goede voorbeeld aan onze volwassen volksvertegenwoordigers. Naast woorden van dank, zouden wij ook open vragen kunnen stellen aan de oud-Kamerleden. Niet alleen in de vorm van afscheidsinterviews in krant.

Nu ik erover nadenk, zouden we niet voortdurend ‘lessons learned’ moeten documenteren in het openbaar bestuur? Als een database van impliciete ervaringskennis die je opdoet in de functie van volksvertegenwoordiger en bestuurder? Die kennis zit nu verstopt in politieke partijen. 

Zo’n studie leert ons mogelijk hoe we zakelijk dingen kunnen verbeteren, zoals arbeidsvoorwaarden, waardoor je privé en werk als dienaar van de publieke zaak kunt combineren. Dat is slecht geregeld namelijk. En het is niet goed voor de scherpte die nodig is om goed te oordelen over complexe kwesties zoals huisvesting, onderwijs en klimaat. Maar zo’n exercitie werpt mogelijk ook wat licht op de mens achter de functionaris gedurende de ‘dienstjaren’. Iemand die twijfelde, een moeilijke tijd doormaakte en toch naar beste kunnen over ingewikkelde wetgevingszaken een oordeel trachtte te vellen.

Dat zou politici mens maken, met alle feilbaarheden. Een politiek die mensen centraal wenst te stellen, zou zichzelf als menselijk moeten presenteren. Geen rol spelen. Jezelf zijn. En ergens is dat toch ook kinderlijk eenvoudig?

Deze column verscheen op 23 november 2023 op binnenlandsbestuur.nl